Факт е дека свети Климент Охридскиот чудотворец е основоположник на идната самостојна Охридска архиепископија. По неговата смрт во 916 година со исто темпо и несмален интензитет продолжува процутот на верско, културно и просветно поле на македонската територија.
По смртта на свети Климент и свети Наум книжевната школа ја продолжиле нивните ученици.
По враќањето од Велика Моравија, свети Наум бил задржан од бугарскиот кнез Борис во манастирот посветен на Светите Архангели кај градот Плиска.
Мисионерската, учителска и просветителска дејност на св. Климент и на св. Наум во Охрид е само продолжение на големото мисионерско дело на Светите Браќа.
Рамноапостолското дело на Светите Браќа Кирил и Методиј меѓу Македонците
Христијанската црква во Македонија до појавата на светите Кирил и Методиј
Ретко која христијанска црква во источната и во западната хемисфера имала толку многу развиена, активна, вешта и успешна дипломатија како Патријаршијата - Прва Јустинијана Охридска.
“Co оваа моја доброволна и непринудна оставка долупотпишаниот јавувам дека поради тоа што не ми е возможно да ги уредам и поправам потребите на Охридската архиепископија, ...
За време на царот Јустинијан I (527-565), кој потекнува од с. Таврисион (денес с.Таор) близу Скупи ( денес Скопје), бил изграден нов град наречен Јустинијана Прима, во близина на родното место на царот.
Своето прво патување надвор од Азија, светиот апостол Павле го направил во Македонија. Започнало во 51 година а завршило во 54 година, при што апостолот Павле посетил многу градови, каде основал христијански црковни општини.
Сите се од седумдесетте апостоли. Св. Сила бил испратен од Ерусалим во Антиохија со Павле и Варнава, за таму да го решат спорот меѓу верните, односно обрезувањето, имено дека не треба да се обрезуваат незнабожците кога преминуваат во христијанството (Дела 15:22).
“Перфидии” се краен вид воени лукавства кои содржат газење на дадениот збор и во оваа смисла се разликуваат од другите лукавствата заради нивната подлабока суштинска подлост.
“Синдон” е името на кошулата која во средновековието низ Македонија обврзително ја носеле доилките, зашто како што верувале ги вардела од уроци и лоши магии. Тоа била посебно изработена кошула од многу тенко платно и се носела под останата облека.
Најстарото дрво во Македонија е платанот (Platanus Orientalis) од Охрид, кај народот попознат и како чинарот