Македонија е далеку пред сите по бројот на ранохристијанските локалитети, пред сите Балкански држави а камо ли во Европски рамки.

Јован VI Кантакузин се отцепил од централната власт на Византија прогласувајќи се најпрвин за деспот на областите од Дринполе и јужна Македонија. Заземајќи територии од империјата се раширил уште повеќе.

Апокрифи (a`pokryfos) во буквален превод - скриен, прикриен, покриен, таен и сл. а се однесуваат главно за ранохристијански списи.

Во македонскиот фолклор дури и од доцниот среден век како и од новиот век, многу битни елементи се истоимени со антички митолошки поими. Така интересно е за боите и нивното истоимено значење, што се целосно поклопени.

Сигнализацијата со оган е од најстарите дни на цивилизацијата.